Een analyse over de financiële gezondheid van bedrijven opgestart in 2020  

Het starten van een bedrijf tijdens de coronapandemie leek voor velen een enorme uitdaging. 2020 bracht wereldwijde lockdowns, economische onzekerheid en beperkende maatregelen met zich mee. Toch kozen bijna 35.000 ondernemers ervoor om hun bedrijf in dat jaar op te richten. Maar hoe staan deze bedrijven er nu, drie jaar later, voor?  

Dit onderzoek richt zich op de financiële gezondheid van bedrijven die in 2020 zijn gestart en waarvan de balansen uit 2023 beschikbaar zijn. We analyseren de verdeling per sector en onderzoeken de percentages van:  

• Negatief eigen vermogen (bedrijven met een schuldpositie groter dan hun totale activa)  

• Negatief werkkapitaal (bedrijven met meer kortlopende schulden dan vlottende activa)  

• Insolventies (bedrijven die hun verplichtingen niet meer kunnen nakomen)  

Zo krijgen we inzicht in de financiële positie en overlevingskansen van deze bedrijven. Welke sectoren zijn het meest kwetsbaar? En welke hebben zich ondanks alles staande weten te houden? 

Negatief eigen vermogen

Uit onze analyses blijkt dat 28,5% van de bedrijven die in 2020 zijn opgericht, een negatief eigen vermogen heeft in 2023. Ter vergelijking: in een eerdere analyse (De financiële gezondheid van Nederlandse bedrijven in cijfers) waarin we naar alle actieve bedrijven in Nederland keken, lag dit percentage op 15%. Jonge bedrijven – en zeker die gestart zijn in coronatijd – lijken dus duidelijk kwetsbaarder.  

De sectoren met de hoogste percentages negatief eigen vermogen zijn:  

• Logies-, maaltijd- en drankverstrekking – 44,2%  

• Cultuur, sport en recreatie – 41,3%  

• Energievoorziening – 38,5%  

Deze hoge percentages kunnen worden verklaard door sectorspecifieke kenmerken en de impact van de coronacrisis. In de horeca- en cultuursector werken veel bedrijven met hoge vaste kosten (huur, personeel, vaste contracten), terwijl de winstmarges laag zijn. Hierdoor wordt bij een financiële tegenvaller het eigen vermogen snel uitgehold. De coronapandemie versterkte deze kwetsbaarheid. Horecazaken, theaters, concertzalen en sportlocaties moesten maandenlang de deuren sluiten of functioneerden op beperkte capaciteit. Dit betekende dat de inkomsten grotendeels wegvielen, terwijl veel kosten bleven doorlopen.   

De energievoorziening is een kapitaalintensieve sector waarin veel kosten vooraf worden gemaakt en opbrengsten vaak pas later binnenkomen. Bedrijven in deze sector zijn dus sterk afhankelijk van externe financiering, wat ze extra gevoelig maakt voor verstoringen. Tijdens corona werd dit versterkt doordat veel industriële grootverbruikers tijdelijk stillagen, wat leidde tot een daling in energievraag en dus lagere inkomsten. 

Negatief werkkapitaal

Verder blijkt dat 38,8% van de bedrijven die in 2020 zijn opgericht in 2023 een negatief werkkapitaal heeft. Dit ligt aanzienlijk hoger dan de 25% die we zagen in ons eerdere onderzoek naar alle bedrijven in Nederland. Dit betekent dat bedrijven die in 2020 zijn gestart, meer moeite hebben met hun kortlopende verplichtingen dan bedrijven die langer bestaan.  

De meest opvallende uitschieter is de sector Winning van delfstoffen, waar 61,5% van de bedrijven een negatief werkkapitaal heeft. Dit kan worden verklaard door de kapitaalintensieve aard van deze sector: hoge investeringen in machines, infrastructuur en vergunningen zijn vereist, en de afhankelijkheid van grondstofprijzen kan cashflows sterk beïnvloeden. Ook sectoren zoals horeca, vastgoed en transport laten hoge percentages negatief werkkapitaal zien.  

Dit suggereert dat jonge bedrijven gestart in 2020 structureel meer liquiditeitsproblemen hebben dan oudere bedrijven. Dit is vooral zorgwekkend in kapitaalintensieve sectoren waar investeringen hoog zijn en inkomsten onvoorspelbaar.  

Insolventies

Faillissementen onder bedrijven gestart in 2020

Bedrijven die in 2020 zijn opgericht, hadden een aanzienlijk grotere kans om failliet te gaan dan gemiddeld. Waar het algemene faillissementspercentage rond de 0,1% ligt, steeg dit onder bedrijven die tijdens de coronapandemie zijn gestart naar 0,7%. Deze data bevestigen dat ondernemingen die in deze onzekere periode begonnen, financieel kwetsbaarder waren en vaker in de problemen kwamen.  

Een belangrijke verklaring hiervoor is het ontbreken van overheidssteun voor veel van deze bedrijven, waardoor ze sneller in financiële problemen kwamen. Daarnaast zijn sommige bedrijven die wel steun ontvingen, later alsnog failliet gegaan omdat ze hun leningen niet meer konden terugbetalen.  

Insolventie en financiële indicatoren

Wanneer we insolvente bedrijven vergelijken met niet-insolvente bedrijven, zien we een duidelijk patroon:  

• 60,9% van de insolvente bedrijven heeft een negatief eigen vermogen, tegenover 28,3% van de niet-insolvente bedrijven.  

• 58% van de insolvente bedrijven heeft een negatief werkkapitaal, tegenover 39% van de niet-insolvente bedrijven.  

Dit laat zien dat een negatief eigen vermogen een sterkere voorspeller is van insolventie dan een negatief werkkapitaal.  

Regionale verschillen in insolventie  

In eerdere analyses zagen we dat de financiële gezondheid van bedrijven per provincie verschilt. Groningen en Flevoland scoren bijvoorbeeld structureel zwakker dan Friesland of Gelderland. Maar bij bedrijven gestart in 2020 zien we een ander beeld. Insolventies zijn relatief gelijk verdeeld over de provincies. Dit suggereert dat sectoren en algemene economische omstandigheden meer invloed hebben op de overlevingskansen dan de regio waarin een bedrijf gevestigd is. 

Impact van de coronacrisis op bedrijven gestart in 2020  
De cijfers liegen er niet om: 28,5% van de bedrijven gestart in 2020 heeft nu een negatief eigen vermogen. Bijna 39% heeft een negatief werkkapitaal. Dat zegt veel over hoe uitzonderlijk 2020 was als ondernemersjaar. 

De sectoren die het hardst werden geraakt – horeca, cultuur en recreatie – zijn ook de sectoren waar het percentage kwetsbare bedrijven nu het hoogst ligt. En omdat veel nieuwe bedrijven geen aanspraak konden maken op steunmaatregelen, hadden zij het extra moeilijk. Zelfs bedrijven die wel steun kregen, kwamen na afloop alsnog in de problemen. 

Ter vergelijking keken we naar bedrijven die in 2014 zijn opgericht. Van die groep werd de financiële situatie in 2017 geanalyseerd. Wat blijkt? Het percentage met negatief eigen vermogen was vergelijkbaar, maar het percentage met negatief werkkapitaal was toen slechts 21,8%. Ook het faillissementspercentage lag toen lager: 0,6% (of zelfs 0,4% na correctie voor een uitschieter in de water- en afvalverwerkingssector).  

Deze vergelijking benadrukt hoe uitzonderlijk zwaar bedrijven gestart in coronatijd het hebben gehad. 

Conclusie  

De financiële situatie van bedrijven die in 2020 zijn opgericht, benadrukt hoe lastig het is om een onderneming te starten in een crisisjaar. De coronapandemie zorgde voor uitzonderlijke omstandigheden, die hebben geleid tot een verhoogde financiële kwetsbaarheid binnen deze groep bedrijven. 

• Het percentage faillissementen onder deze starters ligt met 0,7% fors hoger dan het landelijk gemiddelde van 0,1%. 

• Ook het aandeel bedrijven met een negatief eigen vermogen (28,5%) en negatief werkkapitaal (38,8%) is aanzienlijk, wat erop wijst dat veel van deze bedrijven moeite hebben om financieel gezond te blijven. 

• Vooral bedrijven in sectoren met hoge vaste lasten en kapitaalintensieve modellen blijken extra gevoelig voor financiële tegenvallers. 

Ter vergelijking zijn ook bedrijven onderzocht die in 2014 zijn gestart, met een analyse van hun financiële situatie in 2017. Daaruit blijkt dat starters uit dat jaar structureel beter presteerden: het aandeel met negatief werkkapitaal lag beduidend lager, en ook het percentage faillissementen was geringer. Deze vergelijking benadrukt nog eens hoe uitzonderlijk de impact van de coronacrisis is geweest op bedrijven die in 2020 het avontuur zijn aangegaan.