Stikstofcrisis legt bouw plat: wat nu?

Mensen zitten thuis. Machines staan stil. En het werk droogt langzaam op. De stikstofcrisis en de PFAS-problematiek raken de hele bouwsector. Als ondernemer in deze sector doe je er goed aan het betalingsgedrag van je afnemers goed te monitoren.

De crisis in het kort

Na de boeren zijn nu ook de bouwers het Malieveld opgegaan. Ook de bouw wordt namelijk hard geraakt door de recente ontwikkelingen. Ten eerste is het veel moeilijker geworden toestemming te krijgen voor bouwprojecten in de buurt van beschermde natuurgebieden. Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) dat dergelijke bouwprojecten eerder wél mogelijk maakte, geldt namelijk niet langer. Hiernaast speelt een heel ander verhaal: de aangescherpte PFAS-regels. PFAS is een verzamelnaam voor schadelijke stoffen, die o.a. in de bodem en het grondwater zitten. De staatssecretaris bepaalde deze zomer dat iedere kilo grond niet meer dan 0,1 microgram PFAS mag bevatten. Wie betrokken is bij grond- en slibtransport moet zich sindsdien aan die norm houden: niet alleen moeten bedrijven de grond analyseren, maar ze kunnen opgegraven vervuilde grond ook nergens kwijt. En dat terwijl in bijna elke schep grond PFAS zit.

De gevolgen van de stikstofcrisis

De schatting is dat door deze omstandigheden zo’n 18.000 projecten in de woningbouw, utiliteit en infrasector stilliggen. De groep betrokkenen is gigantisch: van grond-, weg- en waterbouwers, installateurs, baggeraars, kraanmachinisten en projectontwikkelaars tot technisch dienstverleners, aannemers, loonwerkers, hoveniers, behangers, schilders en iedereen die daar tussenin zit. Projecten worden afgeblazen of uitgesteld, terwijl er al wél tijd is gestopt in aanbestedingen, het personeel staat ingepland en de materialen zijn gekocht. Bedrijven lopen niet alleen inkomsten mis, maar moeten ook afslanken. En ja, zie dan later maar eens aan nieuw personeel te komen als je het over enkele maanden weer keihard nodig hebt. En dan hebben we het nog niet eens over het sneeuwbaleffect: denk aan de toeleveranciers en transporteurs die meegetrokken worden in de negatieve spiraal of de stijgende huizenprijzen vanwege het gebrek aan nieuwbouw.

Hoe groot is de verwachte schade?

Het is duidelijk: de werkgelegenheid en economische groei staan op grote schaal op het spel. Edwin Lokkerbol, directeur van de Vereniging van Waterbouwers schatte in dagblad Trouw onlangs dat zijn sector 800 tot 900 miljoen euro omzet misloopt. ABN AMRO raamt de potentiële schade voor de gehele bouwsector op 14 miljard euro in de komende vijf jaar; hier zijn 70.000 banen in de bouw mee gemoeid op een totaal van 527.000. Er zijn nu nog geen ‘stikstoffaillissementen’, maar dat lijkt puur een kwestie van tijd. Zeker als de dreigende wereldrecessie waarheid wordt en eveneens roet in het eten gaat gooien.

Noodplan op komst

Het kabinet heeft toegezegd dat er maatregelen komen om de ellende in te perken. Er wordt voorzichtig gesproken van een eventuele deeltijd-WW, een overbruggingskrediet en manieren om kleinschalige woningbouwprojecten (maximaal 200 woningen) weer op te starten, bijvoorbeeld door eerder vergunningen te verstrekken. Ook bestaat het plan om vóór 1 december tijdelijk een minder strenge PFAS-norm in te voeren, waarmee grond- en slibtransport vergemakkelijkt worden.

Houd je afnemers in het oog!

Wat het kabinet ook doet om de pijn op de korte termijn te verzachten en hoe hard politici ook roepen dat er een vangnet moet komen: het einde van de problemen is natuurlijk nog niet in zicht. Ben je een van die ondernemers die nu al enorme schade heeft geleden? Of zit je aan het einde van de bouwketen en merk je juist in de praktijk nog niets? Hoe dan ook is het belangrijk waakzaam te zijn. Kijk niet alleen naar de financiële situatie van je eigen bedrijf. Want voor je het weet vallen belangrijke relaties om en word jij daarvan de dupe. We raden je aan vooral je betalingservaringen in de gaten te houden. Daaraan zie je het snelst of het financieel minder goed gaat bij je afnemers. Op die manier ben je er op tijd bij als het elders misgaat.